Fredrik Kullberg to szwedzki pisarz i dziennikarz związany z gazetą „Chef”. Jest autorem książek popularnonaukowych o historii i kulturze Szwecji. W przeszłości pracował jako oficer prasowy szwedzkiego batalionu ONZ w Libanie.
„Wojna z pięknem” to synteza historycznych, urbanistycznych i socjologicznych zainteresowań autora. Oprowadza w niej czytelnika po swej rodzimej Szwecji. Zaglądamy do dużych miast, miasteczek i wsi. Wszędzie są zauważalne zmiany urbanistyczne. Nowoczesność wkracza wielkimi krokami, ale nie zawsze jest ona uzasadniona.
Dziennikarz Kullberg przemierzając Szwecję rozmawia z wieloma osobami: architektami, historykami, politykami, deweloperami, ekologami. Próbuje ustalić, kto jest odpowiedzialny za niszczenie kulturowego krajobrazu Szwecji.
Szwecja jest ogarnięta modą, polegającą na zastępowaniu tego co stare nowym. Nie każda zmiana jest dobra, a wyburzanie całych kwartałów starych XIX-wiecznych budynków celem postawienia betonowych kloców galerii handlowych odstaje od architektury miasta i ją szpeci.
Zmiany w pejzażu miast szwedzkich zachodziły już dawniej. W latach 1960-70 zlikwidowano 40% budynków powstałych przed 1900 r. Dzieje się to pomimo dużego oporu opinii publicznej, w kraju, w którym mieszkańcy kierują się zasadami demokracji i dążą do kompromisów. Coraz mniej budynków podlega ustawowej ochronie (nadawanie praw zabytku). Obecnie jest to tylko 18 budynków rocznie w całej Szwecji.
Problem dotyczy również terenów wiejskich, leśnych i kolejowych. Szwedzka Administracja Transportu burzy stare budynki dworcowe, które są dziedzictwem kulturowym, a w ich miejsce stawia nowoczesne konstrukcje. Lasy wycina się pod budowę centrów logistycznych. Na żyznych glebach powstają wielkie centra handlowe i parkingi, które, jak się okazuje, nie są w całości zagospodarowane.
Są miasta, które sprzeciwiają się masowym rozbiórkom i ich reorganizacji. W Ystad doceniono stare budownictwo i obok domów z 1480 r. z murem pruskim powstają nowoczesne budynki ze szklanymi frontami.
Peter Sorensen, jeden z rozmówców autora, jest inżynierem budownictwa, politykiem, grafikiem. Od kiedy zamieszkał w starym domu zaczął interesować się konserwacją budynków. Kupił stację kolejową z 1876 r, by jej nie zniszczono. Stwierdził, że troska w innych krajach (biednych czy bogatych) o dziedzictwo kulturowe „tkwi w duszy”. W Szwecji jest odwrotnie. Jest to kraj inżynierów, a ludzi zainteresowanych kulturą nazywa się w pejoratywny sposób: człowiek kardigan – nawiązuje do ubioru (rozpięty sweter) lub cioteczka kulturalna – uczestniczka spotkań literackich, spektakli, wernisaży.
Autor próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego jego kraj nowoczesny, doceniający równe prawa wszystkich ludzi, otwarty na różnorodność, stawiający ekologię i ochronę klimatu za priorytet, działa przeciwko swoim ideom. Początek tych zmian upatruje w założeniach wystawy w Sztokholmie, zorganizowanej w 1930 r. przez Szwedzkie Stowarzyszenie Rzemiosła i Wzornictwa Przemysłowego. Głównym jej motywem była propozycja nowych rozwiązań w budownictwie.
Panie Klubowiczki stwierdziły, że książkę czyta się bardzo ciężko. Jest w niej natłok fachowych terminów, pisana jest naukowym językiem. Jest po prostu monotonna i nudna. Dużym minusem książki jest brak fotografii opisywanych miejsc. Czytelnikowi pozostają tylko opisy, ale to w pełni nie przemawia do wyobraźni. Od strony reporterskiej na pewno rzetelnie oddaje istniejący problem, tym bardziej, że dotyczy on nie tylko Szwecji. Dla przeciętnego czytelnika książka trudna do przebrnięcia. Tylko dla zainteresowanych i pasjonatów.
Oprac. Izabela Feddek
